چه عوارضی در پی مصرف داروهای زوال عقل گریبانگیر فرد خواهد شد؟
امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان به بیماریهای زوال عقل دچار هستند و بر طبق پیش بینیها، این رقم به ۲۵ میلیون نفر در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید. محققان سازمان جهانی آلزایمر (ADI) طی بیانهای در سال ۲۰۱۵ در لندن اظهار داشتند که تعداد بیماران مبتلا به زوال عقل تا سال ۲۰۵۰، سه برابر میزان کنونی خواهد شد. و استفاده از داروهای زوال عقل برای درمان تعداد روز افزون این بیماران، موضوعی نگران کننده است.
علت پیدایش بیماریهای زوال عقل بسیار پیچیده است. از عوامل ژنتیکی، برخی بیماریها و مصرف بعضی داروها گرفته تا برخی مواد خوراکی، هر یک میتوانند به نوبهی خود سبب بروز بیماریهای زوال عقل شوند. صرف نظر از اینکه چه عاملی سبب بروز این بیماریها میشود، میتوان اظهار داشت که فرآیند بیماری در مورد همهی عوامل ذکر شده یکسان است.
طی فرایندهایی، پروتئینهای β-آمیلوئیدی در اطراف نورونها رسوب میکنند و سبب مرگ این سلولها میشوند. سلولهای مردهای که در کنار یکدیگر قرار دارند در اصطلاح یک پلاک β-آمیلوئیدی را به وجود میآورند که در هنگام پیام رسانی سبب ایجاد اختلال در مسیر سیگنالینگ میشوند. این سلولهای مرده نمیتوانند پیام عصبی را از خود عبور دهند. نتیجهی دخالت این پلاکهای β-آمیلوئید در فرآیند ارسال پیامهای نورونی به یکدیگر، عدم انتقال اطلاعات در مغز و در نهایت گسترش بیماری زوال عقل میباشد.
انواع بیماریهای زوال عقل:
شایعترین نوع بیماری زوال عقل، بیماری آلزایمر میباشد که درصد بالایی را به خود اختصاص میدهد. بعد از آلزایمر انواع دیگر بیماریهای زوال عقل به ترتیب فراوانی عبارتند از:
- زوال عقل عروقی( هنگامی که خون رسانی کافی به مغز صورت نگیرد، برخی سلولهای مغزی آسیب جدی خواهند دید و حتی خواهند مرد، که در این حالت بیماری زوال عقل به وجود خواهد آمد)
- زوال عقل ناشی از ضربه سر
- زوال عقل پایدار ناشی از مصرف مواد( مانند الکل؛ مواد استنشاقی و داروهای رخوتزا، خواب آور و ضد اضطراب)
- زوال عقل وابسته به انواع اختلالات حرکتی( مانندبیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون)
- زوال عقل ناشی از بیماری نیمن پیک( اختلال ارثی در متابولیسم اسفنگولیپیدها)
- زوال عقل ناشی از بیماری کروتزفلد جاکوب( جنون گاوی)
- زوال عقل ناشی از ایدز
داروهای زوال عقل
عوارض جانبی برخی داروهای زوال عقل:
- داروهای مهارکنندهی استیل کولین استراز⇽ حالت تهوع و استفراغ ، کاهش اشتها و همچنین کاهش وزن.
- بنزوودیازپینها⇽ کاهش عملکرد تنفسی ، افت فشار خون ، افزایش اشتها، افزایش وزن، یبوست، بی نظمی قاعدگی، کاهش میل جنسی، خستگی، خواب آلودگی، تحریک پذیری، از دست دادن کنترل حرکات بدن، سرگیجه، اختلال حافظه و اختلال در شناخت.
- داروهای ضد افسردگی⇽ اضطراب و بیقراری، تحریک پذیری، سرگیجه، خستگی و بی خوابی، خواب آلودگی، تاری دید، حالتتهوع، افزایش اشتها و وزن، خشکی دهان، یبوست، اسهال، بیمیلی جنسی و دیگر مشکلات جنسی از جمله اختلال در نعوظ، کاهش رسیدن به اوج لذت جنسی و حتی آنورگاسمی.
- پرومازین⇽ خوابآلودگیو فشار خون.
- برخی داروهای ضد روان پریشی⇽ حرکات و پرش بی اختیار پلک، دست و پا؛ تاری دید ؛ چرخش رو به بالای چشم؛ انحراف و اختلال حرکات چشم؛ وزوز گوش؛ احتقان بینی؛خشکی دهان؛ اسپاسم حنجره یا برونش؛ تورم حنجره؛ آسم؛ تعریق صورت؛ رنگپریدگی؛ تغییر رنگ پوست؛ کهیر؛ آکاتزی مخصوصا در تیروئید ؛دیسکینزی دیررس ؛ واکنشهای دیستونیک، خستگی و ضعف؛ خمشدن بازو؛ یبوست؛ اسهال؛ ناتوانی در تخلیهی ادرار؛ تغییرات اشتها؛ افزایش وزن؛ کاهش فشار خون؛ تاکیکاردی؛ لرزش و تکانه؛کاهش دمای بدن؛ افت فشار خون ارتوستاتیک؛سرکوب مغز استخوان؛ لکوپنی؛ آگرانولوسیتوز؛ نوتروپنی؛ لرزش، تغییر در قاعدگی؛ اختلالات جنسی؛آرامش بیش از حد؛ خوابآلودگی؛ بیخوابی؛ کابوسهای شبانه؛ بیثباتی خلقی؛ تحریک و سرخوشی؛ اثرات نوروتوکسیک؛ اضطراب؛ بیقراری؛ سرگیجه؛ توهم؛ افسردگی؛ سندرم نورولپتیک بدخیم؛ اختلال حافظه یا تمرکز؛ سبکی سر و عوارض آنتی کولینرژیک؛ خطر ابتلا به علائم اکستراپیرامیدال و دپرسانت سیستم عصبی مرکزی.
- ممانتین⇽ استفراغ؛ عفونت ادراری؛ هیپرتونیا؛ افزایشمیل جنسی؛ سردرد؛ سردرگمی، سرگیجه و خواب آلودگی؛بی خوابی؛ اضطراب و توهم؛ عوارض عصبی برگشتپذیری در بیماران مبتلا به ام اس؛ توهمزایی.
- گالانتامین⇽ تهوعو استفراغ.
عوارض جانبی ناشی از قطع ناگهانی مصرف داروهای زوال عقل:
در میان داروهای زوال عقل قطع ناگهانی مصرف داروهایی مانند بنزودیازپینها، داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی میتواند سبب بروز سندروم محرومیت در فرد بیمار شود. علائم شایع این سندروم عبارتند از: تعریق، لرزش، اضطراب، بیقراری، تحریک پذیری، حالات عصبی، خستگی، ضعف، منگی، بیخوابی و در موارد جدیتر، علائمی از قبیل بدگمانی، افسردگی، از دست رفتن حاد تواناییهای ذهنی(دلیریوم و تشنج.