ونلافاکسین، دارویی با عملکرد چندگانه
پیش از توضیح راجع به ونلافاکسین بهتر است پیش زمینه‌ای از عملکرد مغز را بیان کنیم. همانطور که می‌دانید انواع مختلفی از سلول‌ها در بدن ما وجود دارند که هر رده‌ی سلولی نام مختص به خود را دارد. در مغز به این سلول‌ها نورون گفته می‌شود. وظیفه‌ی نورون‌ها تولید و انتقال پیام عصبی است. به این منظور چندین ماده‌ی شیمیایی به‌نام انتقال‌دهنده‌های عصبی در جهت پیام‌رسانی، تولید می‌شود و در فضای بین سلولی که به آن سیناپس گفته‌می‌شود، آزاد میگردد. انتقال‌دهنده‌ی عصبی سایر نورون‌ها را تحریک‌کرده و سبب ایجاد و انتقال پیام عصبی در نورون‌های مجاور می‌شود. در بدن ما انواع مختلفی از این انتقال‌دهنده‌های عصبی(نوروترانسمیترها) وجود دارد که برای عملکرد نورون‌ها ضروری می‌باشند.
سروتونین یکی از اساسی‌ترین و پرکاربردترین نوروترانسمیترها است که وظایف گوناگونی را در بدن برعهده دارد. از وظایف سروتونین در بدن می‌توان به تنظیم تحریکات روده؛ تأثیر بر روی اشتها و خواب؛ تنظیم حالات روحی؛ تأثیر بر حافظه و یادگیری؛ عمل به‌عنوان فاکتور رشد سلول‌ها و بهبود آسیب در برخی از سلول‌ها اشاره‌کرد. شکل زیر نحوه‌ی آزادسازی این ماده را نشان می‌دهد.
.
پمپ‌هایی در غشاء سلولیِ نورون‌ها وجود دارد که وظیفه‌ی آنها پمپاژ سروتونین از فضای سیناپسی به درون نورون است؛ و در این ناحیه است که ونلافاکسین وارد عمل می‌شود. ونلافاکسین که با نام‌های تجاری افکسور، فلاکسور، دپریلکس، آلوینتا و… نیز در بازار عرضه میگردد، یک داروی ضدافسردگی و از مهارکننده‌های انتخابی مهمی در بازجذب سروتونین و نور اپی نفرین (SSNRIs) و همچنین مهارکننده‌ی ضعیف بازجذب دوپامین است. این دارو برای درمان افسردگی شدید و اختلال هراس تجویز میگردد.
از ونلافاکسین برای درمان اختلال دو قطبی، اختلال وسواس اجباری، اختلال پانیک(شیدایی)، بیش فعالی، اختلالاتی در ارتباط با ترس و وحشت، افسردگی‌هایی که به علت ترک کافئین رخ‌می‌دهد، درمان عوارض بیماری حمله‌ی خواب(نارکولپسی)، تجویز می‌شود. در برخی مواردِ مبتلایان به سرطان پروستات و نیز برای درمان گرگرفتگی‌هایی که در زمان یائسگی در زنان رخ‌می‌دهد از این دارو استفاده می‌شود.
پیش از اینکه پزشک معالج این دارو را برای شما تجویز کند لازم است درصورت داشتن هر یک از مشکلات زیر و یا هر مشکل دیگری که شاید در نظر شما کوچک جلوه کند را با پزشک در میان بگذارید:
- مشکلات کبدی
- بیماری‌های ریوی
- فشار خون و همچنین کلسترول بالا
- مشکلات قلبی، تیروئیدی و یا هر مشکل دیگری در اندام‌های بدن مثل کلیه و …
- دیابت
- کوری تدریجی
- سابقه تشنج و صرع
- سابقه افسردگی و یا بیماری دوقطبی و در کل هر نوع بیماری اعصاب و روان
- مشکلات خونریزی و لخته شدن خون
- پایین بودن سطح سدیم خون
- گلوکوم زاویه بسته
از این رو پیش از مراجعه به پزشک، لیستی از این مشکلات خود تهیه کنید و پزشک را در جریان این مشکلات قرار دهید.
ونلافاکسین
عوارض جانبی:
این دارو نیز همانند سایر داروها دارای مجموعه‌ای از عوارض جانبی می‌باشد. از آن جمله این عوارض می‌توان به علائم زیر اشاره کرد:
- علائم آلرژیک
- تشنج
- مشکلات تنفسی
- مشکلات گوارشی
- سفتی عضلات
- تب و یا تعریق
- گیجی
- افزایش ضربان قلب و یا نامنظم بودن آنها
- لرزیدن بدن
- احساس از هوش رفتن
- خشکی دهان
- مشکلات خواب و یا خواب‌های عجیب
- تغییرات در بینایی
- مشکلات جنسی(از جمله کاهش میل جنسی، اختلال در ارگاسم و ناتوانی جنسی)
- سردرد و سرگیجه
- اضطراب
- گزی اندام‌ها و برخی علائم
تداخلات دارویی:
این دارو نیز همانند سایر داروها دارای یک سری تداخلات با داروهای دیگر می‌باشد. پیش از شروع مصرف ونلافاکسین، پزشک معالج خود را از مصرف این داروها مطلع سازید. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:
- هرگونه داروی خواب آور.
- انواع داروهای مسکن.
- داروهایی که برای درمان اضطراب، تشنج و افسردگی تجویز می‌شوند.
- هوفاریقون.
- سایمتیدین.
- رقیق‌کننده‌های خون از جمله وارفارین، کومادین و جانتوون.
- ترامادول.
- داروهای درمان اختلالات خلقی، فکری و یا بیماری های روحی؛ از جمله بوسپیرون، لیتیوم و …
- تریپتوفان.
- داروهایی که برای درمان سردردهای میگرنی مصرف می‌شوند از جمله سوماتریپتان، زولمیتریپتان و…
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) که برای تسکین درد، آرتریت، تب و تورم تجویز می‌شوند و شامل آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ایندومتاسین، ملوکسیکام و… هستند.
ونلافاکسین همچنین با گریپ‌فروت، زردچوبه و زنجبیل نیز تداخل دارد و از این رو می‌بایست مراقب رژیم غذایی خود باشید. این دارو و هر داروی دیگری را دور از دسترس اطفال قراردهید و هرگز داروی خود را برای هیچگونه مصرفی به دیگران توصیه نکنید. دارو را فقط بر طبق تجویز پزشک و آنگونه که پزشک صلاح می‌داند، مصرف‌نمایید.