بنزودیازپین‌ها، گزینه‌هایی مناسب در درمان اضطراب

اولین بنزودیازپین‌ها در سال ۱۹۶۰ وارد بازار شدند. این داروها توانستند به سرعت جای باربیتورات‌ها را در درمان بسیاری از بیماری‌ها بگیرند. علت این امر آن بود که بنزودیازپین‌ها نسبت به باربیتوراتها اثرات ناگوار کمتری در بیمار به وجود می‌آوردند. علاوه بر اینکه استفاده از آنها مطمئن‌تر بود، استفاده‌ی بیش از حد از این داروها نیز اثرات سوء کمتری ایجاد می‌کرد؛ زیرا که میزان دوز درمانی لازم، خیلی کمتر از مقداری است که بتواند مسمومیت دارویی ایجاد کند.

کاربرد درمانی بنزودیازپین‌ها، استفاده از آنها به عنوان داروهای ضد اضطراب و آرام بخش ضعیف است. از دیگر کاربردهای این گروه می‌توان به ایجاد آرامش، شل کنندگی عضلات، درمان اضطراب،  بی‌خوابی،  حملات پانیک، حملات صرع، علائم ناشی از ترک الکل، آمنیژا( اختلالات حافظه)، خواب‌پریشی و برخی مشکلات دیگر را نام برد. علاوه بر کاهش اضطراب و تشویش، بنزودیازپین‌ها می‌توانند با از بین بردن بی‌خوابی و حالت شبگردی، موجب بهبود کیفیت خواب در بیماران شوند. داروهای این گروه اغلب به صورت قرص، آمپول یا شیاف به بازار عرضه شده و به ندرت در ترکیب با سایر داروها مثل کلیدینیوم سی تجویز می‌شوند.

گاماآمینوبوتیریک‌اسید(GABA)، پروتئینی است که سبب تنظیم و کنترل حرکات بدن، بینایی ، اضطراب و بسیاری از عملکردهای مغز می‌شود؛ و بنزودیازپین‌ها در سیستم عصبی مرکزی باعث ایجاد مهار انتخابی گیرنده‌های این پروتئین می‌گردند. همه‌ی داروهای این گروه کاملا از طریق لوله‌ی گوارش جذب می‌شوند و تنها کلورازپات است که ابتدا در معده به دیازپام تبدیل می‌شود و سپس جذب می‌گردد. لازم به ذکر است که همه‌ی آنها در کبد متابولیزه می‌شوند.

رایج‌ترین بنزودیازپین‌ها و کاربرد آنها:

1. آلپرازولام(زاناکس)⇽ برای درمان اضطراب و اختلالات هراس استفاده می‌شود.
2. استازولام⇽ در درمان بی‌خوابی کاربرد دارد (از این دارو نمی‌توان در طولانی مدت استفاده کرد).
3. اگزازپام⇽ برای درمان اضطراب و علائم ترک الکل تجویز می‌شود.
4. تریازولام⇽ در درمان بی‌خوابی کاربرد دارد (از این دارو نمی‌توان در طولانی مدت استفاده کرد).
5. تمازپام⇽ برای درمان بی‌خوابی بکار می‌رود (از این دارو نمی‌توان در طولانی مدت استفاده کرد).
6. دیازپام(والیوم)⇽ درمان اضطراب، اسپاسم عضلانی، تشنج و به عنوان آرام‌بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
7. فلورازپام⇽ برای درمان بی‌خوابی مصرف می‌شود.
8. کلردیازپوکساید⇽ در درمان اضطراب، علائم ترک الکل و همچنین بی‌خوابی بکار می‌رود.
9. کلوبازام⇽ برای درمان انواع تشنج و صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
10. کلورازپات⇽ در درمان تشنج‌ها خفیف و همچنین اضطراب استفاده می‌شود.
11. کلونازپام⇽موارد کاربرد این دارو، درمان اختلالات تشنج، اختلالات هراس، بی‌خوابی و دردهای عصبی(نورالژی) می‌باشد.
12. لورازپام⇽ برای درمان تشنج، اضطراب، بی‌خوابی و همچنین به عنوان آرام‌بخش تجویز می‌شود.
13. میدازولام⇽ برای درمان تشنج و به عنوان آرام‌بخش مصرف می‌شود.

عوارض جانبی:

یک سری علائم شایع در پی مصرف داروهای این گروه به وجود می‌آید که از جمله آنها می‌توان به کاهش عملکرد تنفسی ، افت فشار خون ، افزایش اشتها، افزایش وزن، یبوست، بی نظمی قاعدگی، کاهش میل جنسی، خستگی، خواب آلودگی، تحریک پذیری، از دست دادن کنترل حرکات بدن، سرگیجه، اختلال حافظه و اختلال در شناخت اشاره کرد.

درست است که استفاده از بنزودیازپین‌ها سبب ایجاد اعتیاد در بیمار نمی‌شود، اما قطع ناگهانی مصرف آنها سبب بروز سندروم محرومیت می‌شود. سندروم محرومیت یا قطع دارو بسته به اینکه بیمار چه مدتی با بنزودیازپین‌ها تحت درمان بوده است، دوز داروی مصرفی، نیمه عمر دارو و همچنین سرعت قطع مصرف دارو، عوارض گوناگونی را به دنبال دارد. علائم شایعی که در پی سندروم محرومیت در پی قطع این داروها پدید می‌آیند، عبارتند از: تعریق، لرزش، اضطراب، بیقراری، تحریک پذیری، حالات عصبی، خستگی، ضعف، منگی، بی‌خوابی و در موارد جدی‌تر، علایمی از قبیل بدگمانی، افسردگی، از دست رفتن حاد توانایی‌های ذهنی(دلیریوم) و تشنج.

بایدها و نبایدها:

اگر بنزودیازپین‌ها با داروهای دیگری که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مصرف شوند، عوارض جانبی آنها افزایش می یابد. بسیاری از بنزودیازپین‌ها در کبد شکسته می‌شوند و ممکن است با داروهایی که در کبد نیز فعالیت دارند، تداخل  ایجاد کنند. بنزودیازپین‌هایی مثل آلپرازولام، دیازپام، کلردیازپوکساید و کلونازپام  با داروهایی مانند فلووکسامین، فلوکونازول، کتوکونازول، کلاریترومایسین، نفازودون و وریکونازول دارای تداخل دارویی می‌باشند. آب گریپ فروت و گریپ فروت نیز با آلپرازولام، تریازولام و میدازولام تداخل ایجاد کرده و عوارض جانبی خطرناکی به وجود می‌آورد.

در هنگام بارداری یا شیردهی نیز از مصرف این داروها خودداری نمایید زیرا که فرزندتان نیز از طریق بند ناف و همچنین شیر مادر، تحت تاثیر دارو قرار خواهد گرفت و عوارض جانبی خطرناکی در بدن وی به وجود خواهد آمد. این داروها همچنین باید دور از دسترس اطفال قرار بگیرند.