انواع داروهای ضد افسردگی و کاربرد بالینی آنها
اولین داروهای ضد افسردگی در سال ۱۹۵۰ در ایالات متحده ساخته شد و تا کنون استفاده از این داروها، رشدی روز افزون داشته است. بر اساس آمار جهانی، مشکلات اعصاب و روان نه تنها با آگاهی بخشی‌های مداوم کمتر نشده؛ بلکه انسانِ امروز، بیشتر از قبل خود را گرفتار این مشکل کرده است. متاسفانه میزان مصرف این داروها در زنان تقریبا دو برابر مردان است.
داروهای ضد افسردگی(Antidepressant) داروهایی هستند که برای درمان بیماری‌ها و مشکلات اعصاب و روان مورد استفاده قرار می‌گیرند. از اینگونه بیماری‌ها می‌توان به بیماری‌هایی همچون: افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلالات وسواس فکری-عملی، اختلال در خوردن، دردهای مزمن و دردهای نوروپاتیک اشاره کرد. دیگر کاربردهایی که این داروها دارند، درمان قاعدگی‌های دردناک، میگرن، خروپف، اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، اختلالات ناشی از اعتیاد، اختلالات خواب نام برد. بر طبق تشخیص پزشک، این داروها به تنهایی و یا در ترکیب با داروهای دیگر برای بیمار تجویز می‌شوند.
طبقه بندی داروهای ضد افسردگی:
داروهای ضد افسردگی به صورت کلی در پنج دسته طبقه بندی می‌شوند که در ادامه به بیان این طبقه بندی و توضیحاتی راجع به هر دسته خواهیم پرداخت.
۱. داروهای مهار کننده‌ی مونوآمین اکسیداز (MOI) : مونوآمین اکسیداز گروهی از آنزیمهای مغزی در دیواره‌ی میتوکندری است که مونو آمین‌هایی مانند سروتونین، دوپامین، اپی‌نفرین و سایر مونوآمین‌ها را اکسید می‌کند. داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرند، سبب مهار این آنزیم می‌شوند. این داروها در درمان افسردگی به ویژه انواع مقاوم و آتیپیک مؤثر هستند؛ اما به علت تداخلات دارویی و غذایی فراوان و همچنین ایجاد عوارض خطرناک جزو آخرین انتخاب‌‌ها در درمان افسردگی می‌باشند. از این گروه برای درمان اختلالات پانیک ،جمع هراسی و هراس از اجتماع استفاده می‌شود. از جمله داروهایی که در این گروه قرار می‌گیرند می‌توان داروهای زیر را نام برد:
• ایزوکربوکسازید
• ترانیل سیپرومین
• فنلزین
• موکلوبماید
.
۲. داروهای تری‌سایکلیک و تتراسایکلیک (TCA): این داروها بعد از دسته‌ی MAOI جزء مهمترین انواع داروهای ضد افسردگی هستند و تا مدت‌های زیادی رایجترین نوعِ داروهای ضدافسردگی بودند. علت نام گذاری این داروها، وجود ۳ یا ۴ حلقه آمینی می‌باشد. این دسته از داروها سبب بازجذب سروتونین و نورآدرنالین می‌شوند. داروهای موجود در این دسته از آن جهت گزینه‌ی پر ریسکی می‌باشند که، نه تنها بر مکانیسم عمل سروتونین و نورآدرنالین اثر می‌گذارند، بلکه می‌توانند بر فعالیت سایر هورمون‌ها و انتقال دهنده‌ها از جمله استیل کولین، هیستامین و دوپامین نیز دست اندازی کنند. به همین دلیل عوارض جانبی حاصل از مصرف آنها بسیار جدی بوده و حتی سبب ایجاد اعتیاد در بیماران می‌شوند. از داروهای این گروه برای درمان اختلالات پانیک، اختلالات اضطراب فراگیر و اختلال وسواس فکری-عملی استاده می‌شود. از جمله‌ی این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• آمی تریپتیلین
• ایمی پرامین
• ایپریندول
• بوتریپتیلین
• پروتریپتیلین
• تریمیپرامین
• دسیپرامین
• دوسولپین
• دوکسپین
• کلومیپرامین
• لوفپرامین
• نورتریپتیلین
.
۳. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs): این گروه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین هستند و امروزه رایجترین داروهای ضدافسردگی از این گروه انتخاب می‌شوند. علت ترجیح این داروها بر سایر گروه‌ها این است که عوارض جانبی آنها نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی کمتر است. هنگامی که یک فرد به بیماری افسردگی دچار می‌شود، اضطراب یکی از مشکلاتی است که در پی افسردگی بروز پیدا می‌کند و چون داروهای موجود در این گروه به علت مکانیسم عمل خود می‌توانند اضطراب را نیز کاهش دهند؛ پس می‌توانند هر دو مشکل را درمان کنند. از داروهای این گروه برای درمان اختلالات پانیک، اختلالات اضطراب فراگیر، اختلالات وسواس فکری-عملی، اختلال جمع‌هراسی و اختلال فشار روانی پس آسیبی استفاده می‌شود. داروهای این گروه عبارتند از:
• اس‌سیتالوپرام
• پاروکستین
• سرترالین
• سیتالوپرام
• داپوکستین
• زیملیدین
• فلووکسامین
• فلوکستین
۴. داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین(SNRIs): این دسته از داروهای ضدافسردگی بر روی فعالیت سروتونین و نوراپی‌نفرین تاثیر می‌گذارند. تنها تفاوت آنها با داروهای ضدافسردگی TCA در این است تنها بر این سروتونین و نور اپی‌نفرین اثر می‌گذارند. از این گروه برای درمان اختلالات اضطراب فراگیر استفاده می‌شود. از جمله داروهای این گروه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• ربا گزتین
• ونلافاکسین
۵. سایر انواع: یکی از داروهایی که در این گروه قرار می‌گیرد، بوپروپیون است. این دارو با مهار انتخابی بازجذب دوپامین و نوراپی‌نفرین سبب درمان افسردگی می‌شود. از این دارو جهت درمان اختلالات پانیک و همچنین کمک به افراد سیگاری برای ترک این نوع از اعتیاد استفاده می‌شود.
داروهای ضد افسردگی
نکات مهم:
توجه نمایید که طریقه مصرف و تعداد دفعات مصرف هر یک از داروهایی که در بالا نام برده شده است، بسته به نیاز بیمار و تجویز پزشک معالج، متفاوت است. از خوردن خودسرانه‌ی هر یک از آنها جدا خودداری نمایید. استفاده از این داروها به علت عملکردشان بر مغز، در زمان فعالیت‌هایی که به تمرکز بالایی نیاز است همچون رانندگی و یا در طی دوران بارداری و شیردهی ممنوع است. نکته‌ی آخر اینکه، این داروها را دور از دسترس اطفال قرار دهید.