انواع تثبیت کننده‌های خلق و اثرات جانبی که این داروها می‌توانند در فرد بیمار ایجاد کنند

در برخی بیماری‌های مغز و اعصاب، پزشک معالج از انواع خاصی از داروها به نام داروهای تثبیت کننده‌ی خلق استفاده می‌کند تا سبب تخفیف علائم بیماری در فرد شود. این تثبیت کننده‌های خلق نوع خاصی از داروهای روانپزشکی هستند که سبب کنترل نوسانات خلقی فرد بین حالات افسردگی، شیدایی یا هر دو حالت، می‌شوند. این داروها به این علت تجویز می‌شوند که می‌توانند سبب کاهش فعالیت مغزی شوند. نتیجه این فرایند بازگرداندن تعادل عصبی-شیمیایی مغز و از بین رفتن حالات بیماری خواهد بود.
در ادامه به بیان پرکابردترین داروهایی که به عنوان تثبیت کننده‌های خلق شناخته می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین عوارض جانبی این داروها خواهیم پرداخت.

پرکاربردترین تثبیت کننده‌های خلق:

این داروها در سه دسته‌ی کلی تقسیم بندی می‌شوند. بسته به نوع بیماری، شدت بیماری و توانایی‌های فیزیولوژیکی افراد، پزشک معالج از نوع خاصی از داروهای هر گروه به عنوان درمان علائم بیماری بهره می‌برد.
۱. لیتیوم:
لیتیوم یک ماده‌ی معدنی است که در طبیعت وجود دارد. این عنصر معدنی در درمان اختلال دو قطبی و شیدایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ابتدا از لیتیوم به عنوان داروی روانپزشکی برای درمان بیماری‌هایی مانند اختلال دو قطبی و اختلال افسردگی عمده که نسبت به سایر درمان‌ها مقاوم بودند، استفاده می‌شد. امروزه در برخی موارد از لیتیوم در ترکیب با سایر داروها در درمان افسردگی ناشی از اختلال دو قطبی استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند خطر خودکشی را در بیمارکاهش دهد.
۲. داروهای ضد روان پریشی:
این داروها به منظور مدیریت و کنترل رفتارهای جنون آمیز در افراد تجویز می شوند. از دیگر نام‌هایی که برای داروهای ضد روان پریشی استفاده می‌شود، می‌توان به داروهای نورولپتیک و همچنین آنتی سایکوتیک‌ها نیز اشاره کرد. از این قبیل داروها برای درمان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، اختلالات هذیانی، اختلال دو قطبی، افسردگی همراه با روان پریشی، شیدایی (مانیا)، و روان پریشی‌های حاصل از مصرف مواد یا بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود. از جمله داروهای پرکاربرد این گروه می‌توان به آسناپین، آری پیپرازول، الانزاپین، ریسپریدون، زیپراسیدون، کوئتیاپین و لوراسیدون اشاره کرد.
۳. داروهای ضد تشنج:
داروهای ضد تشنج، در ابتدا برای درمان تشنج‌ در بیماران ساخته شدند. اما امروزه از برخی از این داروها به عنوان تثبیت کننده‌های خلق استفاده می‌شود. برخی از این داروها دارای تاییدیه برای درمان تغییرات خلقی در بیماران می‌باشند که عبارتند از کاربامازپین، لاموتریژن و والپروات( والپروات سدیم). در این میان داروهایی از این گروه نیز وجود دارند که با اینکه دارای تاییدیه به عنوان داروی تثبیت خلق نمی‌باشند اما برای درمان این بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند اکس کاربازپین، توپیرامات و گاباپنتین.

تثبیت کننده‌های خلق

عوارض جانبی تثبیت کننده‌های خلق:

۱. لیتیوم:

از جمله عوارض جانبی این دارو می‌توان به اسهال؛ استفراغ؛ اختلال گوارشی؛ پرنوشی و پر ادراری؛ افزایش تشنگی؛ لرزش دست ها؛ افزایش وزن؛ اِدِم؛ کم کاری تیروئید؛ دیابت بی مزه؛ مسمومیت با لیتیم؛ هماهنگی ضعیف حرکات بدن، خواب آلودگی و شنیدن صدای زنگ در گوش اشاره کرد. البته باید اشاره کرد که می‌توان به وسیله آزمایش خون و نظارت بر میزان این دارو در بدن، این علائم را کاهش داد.

۲. داروهای ضد روان پریشی:

حرکات و پرش بی اختیار پلک، دست و پا؛ تاری دید ؛ چرخش رو به بالای چشم؛ انحراف و اختلال حرکات چشم؛ وزوز گوش؛ احتقان بینی؛ خشکی دهان؛ اسپاسم حنجره یا برونش؛ تورم حنجره؛ آسم؛ تعریق صورت؛ رنگ‌پریدگی؛ تغییر رنگ پوست؛ کهیر؛ آکاتزی مخصوصا در تیروئید ؛دیسکینزی دیررس ؛ واکنش‌های دیستونیک، خستگی و ضعف؛ خم‌شدن بازو؛ یبوست؛ اسهال؛ ناتوانی در تخلیه‌ی ادرار؛ تغییرات اشتها؛ افزایش وزن؛ کاهش فشار خون؛ تاکیکاردی؛ لرزش و تکانه؛کاهش دمای بدن؛ افت فشار خون ارتوستاتیک؛سرکوب مغز استخوان؛ لکوپنی؛ آگرانولوسیتوز؛ نوتروپنی؛ لرزش، تغییر در قاعدگی؛ اختلالات جنسی؛آرامش بیش از حد؛ خواب‌آلودگی؛ بی‌خوابی؛ کابوس‌های شبانه؛ بی‌ثباتی خلقی؛ تحریک و سرخوشی؛ اثرات نوروتوکسیک؛ اضطراب؛ بیقراری؛ سرگیجه؛ توهم؛ افسردگی؛ سندرم نورولپتیک بدخیم؛ اختلال حافظه یا تمرکز؛ سبکی سر و عوارض آنتی کولینرژیک؛ خطر ابتلا به علائم اکستراپیرامیدال و دپرسانت سیستم عصبی مرکزی.

۳. داروهای ضد تشنج:

حساسیت به نور، اختلالات بینایی، تاری دید، حرکت‌های غیرعادی چشم‌ها به عقب و جلو، دوبینی، مشاهده لکه در میدان بینایی، گلوکوم حاد، زردی پوست یا چشم‌ها، ضایعات پوستی، سندرم استیونز-جانسون، واکنش‌های آلرژیک، تب، اختلال در عملکرد کبد، کبودی یا خونریزی غیرعادی، لنفادنوپاتی، لوکوپنی، ترومبوسیتوپنی، راش‌های اریتماتوز ملایم، علائم شبه آنفلوانزا، اختلالات گوارشی، بی‌اشتهایی، دردهای شکمی شدید، اسهال یا یبوست، خواب آلودگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، سنگ‌های کلیه، استئومالاسی، الیگوهیدروز و تضعیف مغز استخوان، اسیدوز متابولیک، آنورگاسمی، اختلال نعوظ، میوکلونوس، گیجی، عدم تعادل، خستگی و ضعف، تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی یا رفتاری،افزایش دفعات صرع، لرزش در بدن (به خصوص دست ها و چانه)، راه رفتن پارکینسونی(نه به این معنا که بیمار پارکینسون دارد)، سردرد، بی‌قراری، هیپرترمی و افزایش خطر خودکشی.