آیا واقعیت مجازی می تواند ترس از ارتفاع را درمان کند؟
ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا نوعی اختلال اضطرابی شایع است که در اثر آن، فرد به هنگام دور شدن از سطح زمین، دچار استرس و ترس شدیدی می شود. ترس از ارتفاع با ترس از پرواز تفاوت هایی دارد و ممکن است به هنگام قرار گرفتن در یک بالکن یا ساختمان مرتفع نیز فرد را تحت تاثیر قرار دهد. ترس از ارتفاع درجه های مختلفی دارد. در شکل های شدید، فرد ممکن است حتی نتواند از یک نردبان بالا برود. در شکل های خفیف تر، فرد ممکن است تنها در مکان ها و ارتفاع های خاصی، دچار اضطراب شود. در این مقاله، به توضیح بیشتر ترس از ارتفاع خواهیم پرداخت و شیوه درمان این عارضه با واقعیت مجازی را بررسی خواهیم کرد.
ترس از ارتفاع چرا به وجود می آید؟
تجربه مقدار معینی ترس برای بقای انسان لازم است. این احساس میان انسان و حیوانات مشترک است و به عنوان نوعی مکانیسم دفاعی در طول تاریخ به کمک بشر آمده است. همه ما در مواجهه با ارتفاع اندکی احتیاط می کنیم، اما برخی از افراد در شرایط مشابه به ترس فلج کننده ای دچار می شوند. ریشه ترس از ارتفاع به تجربیات ناخوشایند گذشته باز می گردد. همچنین در مواردی این ترس به صورت اکتسابی از والدین به فرزند می رسد. پزشکان معتقد هستند که ترس از ارتفاع بنا به دلایل مختلفی ممکن است به وجود آید، از جمله:
- سرگیجه: سرگیجه یک عارضه پزشکی است که فرد به موجب آن به دشواری می تواند تعادل خود را حفظ کند. عفونت در گوش میانی، افت فشار خون و مشکلاتی در بینایی می توانند سبب ایجاد سرگیجه شوند. این افراد با قرار گرفتن در ارتفاع زیاد، ممکن است به راحتی دچار سرگیجه شوند. بدین ترتیب، ترس از دست دادن تعادل می تواند سبب ایجاد ارتفاع هراسی در افراد شود.
- شیب ها و پله ها: بسیاری از افراد با دیدن شیب های تند و راه پله ها، حتی اگر محبور به بالارفتن از آنها نباشند، دچار اضطراب می شوند. از دست دادن تعادل و زمین خوردن عامل اصلی ترس و اضطراب افراد در مواجهه با شیب ها و پله ها است.
ترس از ارتفاع
آکروفوبیا چه علائمی دارد؟
از نظر احساسی و جسمی، پاسخ فرد به محرک های اضطرابی ناشی از ترس از ارتفاع بسیار مشابه با سایر فوبیاها می باشد. رایج ترین علائم ناشی از آکروفوبیا عبارتند از:
- واکنش های عاطفی و احساسی: فرد زمانی که متوجه می شود از سطح زمین دور شده است، احساس وحشت می کند. در چنین شرایطی، فرد معمولا به دنبال یک پشتیبان است تا به آن بچسبد و یا با نگه داشتن آن، خود را از خطر افتادن نجات دهد. معمولا اولین دریافت افراد با قرار گرفتن در ارتفاع این است که نمی توانند به احساس تعادل خود اعتماد کنند. افراد معمولا در چنین شرایطی خیلی سریع از ارتفاع پایین می آیند و یا در محل خود می نشینند یا کاملا دراز می کشند. برخی نیز تلاش می کنند تا به صورت چهار دست و پا خود را از شرایط دور کنند.
- علائم فیزیکی: با قرار گرفتن در ارتفاع، افراد معمولا دچار تپش قلب، عرق شدید، لرزش و فلج شدن موقت عضلات درگیر می شوند. بسیاری نیز در چنین شرایطی گریه می کنند و یا فریاد می کشند.
درمان آکروفوبیا با واقعیت مجازی:
قرار دادن فرد بیمار در ارتفاع و تلاش برای ریشه یابی ترس و اضطراب وی، همیشه ممکن نیست. واقعیت مجازی فرصتی است تا به کمک آن، درمانگر در شرایطی امن و کنترل شده، ریشه های ترس بیمار را پیدا کرده و واکنش وی به ترس را تعدیل کند.
فرد بیمار در مطب درمانگر و در حالی که موقعیت امنی را تجربه می کند، با کمک هدست های واقعیت مجازی در ارتفاع قرار می گیرد. در چنین شرایطی می تواند در خصوص احساس اضطراب و ترس خود با درمانگر صحبت کند. درمانگر نیز می تواند احساس وی نسبت به موقعیت را بهبود بخشد و مهارت های لازم برای کنترل استرس و اضطراب را به وی بیاموزد. به مرور زمان، فرد می تواند توانایی خود در کنترل احساسات و استرس ناشی از ارتفاع را تقویت کند و با فوبیای خود، تعاملی سازنده داشته باشد. این شیوه از درمان می تواند در زمان و هزینه بیمار صرفه جویی کند، چرا که برای پرداختن به فوبیا، فرد بیمار و درمانگر مجبور نیستند به صورت فیزیکی به نقاط مرتفع بروند. واقعیت مجازی می تواند در اندک زمانی، آکروفوبیا را بهبود بخشیده و یا حتی به طور کامل درمان کند.